|
Patron szkoły
"Komisja Edukacji Narodowej jest kotwicą, która okręt Ojczyzny nad przepaścią utrzymała."
W. Brodziński
Komisja Edukacji Narodowej, właściwie Komisja nad Edukacją Młodzi Szlacheckiej Dozór Mająca, stanowiła podległy królowi państwowy zarząd nad oświatą w Polsce. Utworzona na mocy uchwały sejmu z 14 X 1773 r., była pierwszą w Europie państwową instytucją oświatową o charakterze odrębnego ministerstwa. Stworzyła jednolity system o układzie hierarchicznym, począwszy od szkół elementarnych, przez podwydziałowe i wydziałowe, po Szkoły Główne w Krakowie i Wilnie. Jako obowiązujący język wykładów wprowadzono tam język polski, rozbudowano badania matematyczno-przyrodnicze. KEN zleciła akademiom zwierzchnictwo nad szkołami średnimi i przygotowanie do nich kadry nauczycielskiej. Podjęła próby stworzenia uniwersytetu w Warszawie.
Pod kierownictwem KEN powstały 74 szkoły średnie, podzielone na 10 szkół wydziałowych i podlegające im szkoły podwydziałowe. Komisja opracowała dla nich nowe programy, w których duży nacisk położono na nauki ścisłe, poznanie języka polskiego, historii i geografii ojczystej oraz etyki, ograniczono rolę łaciny i usunięto teologię.
KEN zainicjowała zakładanie szkół elementarnych, zwanych parafialnymi, udostępniając je dzieciom chłopskim. Zajęła się też opracowaniem nowoczesnych podręczników. Powołane przez nią w 1795 roku Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, złożone z pedagogów i uczonych, opracowało 27 nowych podręczników, w większości dla szkół średnich, ale też dla szkół elementarnych.
Głównymi działaczani KEN byli: A.K. Czartoryski, I. Potocki, M. Poniatowski, A. Zamoyski, a współpracownikami: G. Piramowicz, H. Kołłątaj, K. Narbutt i A. Popławski.
KEN istniała do połowy kwietnia 1794 r., a jej działalność stanowiła jedno z największych osiągnięć kulturalnych Polski czasów oświecenia. Pod wzgędem poziomu i organizacji szkolnictwa Polska znalazła się w czołówce krajów europejskich. Jako pierwsza wcielała w życie nowe idee pedagogiczne. Domagając się wychowania patriotycznego, wpłynęła na kształtowanie się nowoczesnej świadomości obywatelskiej i narodowej.
|
v6.00.307 © 2003-2005